Het geweld van de orthodoxie

Dit artikel werd gepubliceerd onder de titel ‘Hoog tijd voor respectvolle omgang’, in het Friesch Dagblad op 9 december 2002.

In onze samenleving worden we met steeds meer geweld geconfronteerd. In een recente enquete onder jongeren scoorde de behoefte aan veiligheid op straat heel hoog. Want na Meindert Tjoelker zijn al zovelen meer door zinloos geweld omgekomen. Sommige mensen lijken absoluut niet meer tegen enige correctie te kunnen. Jongens in Venlo, die een oude dame molesteren en gecorrigeerd worden slaan er op los. Nachtclubgangers die amok maken of handtastelijk zijn en verwijderd worden, halen een pistool en schieten de portier dood. Je wilt niet horen dat er wat aan jou mankeert, dat er reden is om je gedrag te veranderen. Je neemt het niet en je slaat er op. De ANWB heeft officiëel verklaard gewelddadige klanten niet meer te helpen en als lid te schrappen; we hebben gehoord van leerkrachten die door ouders mishandeld worden en we weten van mensen die achter de kassa bedreigd worden. Er zijn dokters die geen nachtdiensten meer willen draaien op de EHBO omdat ze mishandeld worden en ook in het openbaar vervoer is geweld alom tegenwoordig. Naast geweld is nog een tweede woord bepalend geworden voor onze maatschappij. Dat is het woord emotie. Meer en meer uiten we onze emotie. We hebben het op grote schaal gezien in de politiek: Rond de moord op Pim Fortuyn, de verkiezingen daarna en de val van het kabinet. In de LPF leek er niemand te vinden die de ander uitnemender achtte dan zichzelf, integendeel, ieder diende slechts een eigen belang. Of ze nu Wijnschenk, de Jong, Van Ast of Heinsbroek heetten, ieder had een eigen agenda.

In zo’n maatschappij zoeken christenen hun weg en worden opgeroepen vanuit bijbelse bron ‘geheel anders’ te zijn, want zij hebben Christus leren kennen en dat dient alle verschil in de wereld te maken. Klopt dat of zijn ook christenen meer wereldgelijkvormig dan ze lief is?

Als ik me niet vergis zou dat laatste wel eens waar kunnen zijn. Het lijkt er op dat ook in de kerk geweld en emotie een steeds grotere rol spelen en verstand, rust en bezinning minder scoren. Al lang kennen we het verschijnsel dat groepen anderen onder druk zetten: Meer en meer wordt gedreigd met afsplitsing door sommige gemeenten als het Samen-op-Weg-proces tot een voltooiing komt. Anderen dreigen met opstappen of het intrekken van de kerkelijke bijdrage als een lesbisch stel gezegend zou worden in de kerk. Mensen lopen weg uit vergaderingen of zetten die met hun emotie onder grote druk en ontnemen anderen zo de vrijheid in alle rust een eigen afweging te maken. Bepaalde predikanten worden in sommige gemeenten niet voor een preekbeurt uitgenodigd; hun naam komt op een intern lijstje voor; ze vallen onder het oordeel: Niet rechtzinnig genoeg. Voor het minste of geringste zeggen mensen binnen de kerk elkaar het vertrouwen op. Onlangs gaf ik met anderen een lezing in Dokkum waarbij ik verdedigde dat er wel gewelddadige moslims zijn, maar dat het niet aangaat alle moslims over die kam te scheren. Ik heb het geweten! Gewelddadige brieven en e-mails, scheldpartijen, tendentieuze ingezonden stukken, gebaseerd op een paar krantenregels met als slagroom op het toetje dat de antichrist in mijn persoon verschenen is. Waarbij ik dan maar nuchter constateer dat net als bij sommige moslims ook bij sommige christenen het eigen belang soms naadloos samenvalt met Gods belang. En dan is klaarblijkelijk alles geoorloofd.

Er is daarbij iets dat mij stoot. Juist sommige orthodoxe mensen, die tientallen jaren in de kerk zitten en honderden preken gehoord hebben, zondigen zodoende tegen het evangelie waarvoor ze zeggen op te komen. Wie bijvoorbeeld in Filippenzen 2 leest dat Christus dienaar werd en zijn volgelingen uitnodigt de ander uitnemender te achten dan zichzelf en niet slechts te letten op het eigen belang, maar één te zijn en zonder zelfzucht, die vraagt zich af wat de hierboven aangeduide christenen met zulke woorden doen. De vruchten van de Geest worden in een ander bijbelgedeelte getypeerd met woorden als vriendelijkheid, blijdschap, geduld, nederigheid, en ootmoed. Op z’n minst zouden we dan kunnen proberen om niet onmiddellijk een oordeel te vellen, maar eens te vragen aan de ander wat hem of haar beweegt, welke ervaringen hem of haar er toe hebben gebracht om dingen zo onder woorden te brengen of om zus of zo te handelen.

Wij denken verschillend over vele zaken en dat zal zo blijven. Of het nu gaat over de eredienst, kinderen aan de maaltijd van de Heer, de zegening van relaties van homofiele gemeenteleden, de politiek, de Islam, de plaats van de jeugd in de kerk, de liederen die we graag zingen, het Godsbeeld dat we hebben enz. Allemaal éénmans kerkjes maken lijkt me geen oplossing en evenmin van kerk veranderen, want vroeg of laat spelen daar dezelfde zaken. We zullen ons moeten laten corrigeren door Gods woord en ons gewelddadig reageren op elkaar moeten afleren.

Het Samen-op-weg-proces biedt voor die houding een goede oefening. Tientallen jaren zijn we daarmee bezig. Nog meer uitstel zal niet helpen, want bepaalde groepen blijven altijd tegen. Het is hun identiteit geworden. Maar met identiteit is het net als met zout: Teveel smaakt niet meer; identiteit is als zuurdeeg: Het dient op te lossen in het geheel en bepaalt dan de smaak. Er is angst voor die anderen en daarom cultiveert men de eigen groep, het eigen belang. Zo’n houding heeft geen toekomst. In de afgelopen jaren is de synode iedereen voldoende tegemoet gekomen om het te samen te wagen. Nu dient die ene doop, dat ene geloof duidelijk te worden. En niet alleen in dit kleine verband, maar ook als het gaat om Rooms-Katholieken, Anglicanen en anderen. Het is toch een godgeklaagd schandaal dat we wereldwijd als christenen de maaltijd van de Heer niet samen willen vieren en tegelijk zeggen een Heer te dienen die de mensen desnoods van de straat plukt om dat nu juist wel te doen!

Om te beginnen wordt het tijd dat we eens vriendelijk en respectvol met elkaar om gaan, als sommige orthodoxe mensen daartoe nog wel in staat zijn. Ze hebben de traditie niet mee, vanaf het eerste begin: Waren het geen bijbelgetrouwe, orthodoxe mensen die de dood van Jezus op hun geweten hebben? En was het geen andersgelovige buitenlander die daarbij beleed: Waarlijk, dit was Gods Zoon?

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *