2017 en ‘Het oude is voorbij, het nieuwe is gekomen’ (2 Kor. 5:17)

Het oude is voorbij, het nieuwe is gekomen… Ja, ja…
Ik denk aan een verhaal van de beroemde Russische schrijver Tolstoi die eens vertelde dat een soldaat een stel verkleumde bedelaars wegjoeg, bij de warme kachel vandaan. Tolstoi zei toen tegen die soldaat: ‘heeft u nooit het evangelie gelezen?’ Waarop de soldaat een moment sprakeloos was, maar toen terugsneerde: ‘meneer, heeft u het kazernereglement nooit gelezen?’
Daar heb je de spanning tussen het oude en het nieuwe; het evangelie kiest voor menselijkheid en barmhartigheid, het kazernereglement kiest voor de oude wetten en regeltjes, ook al betekent dat dat mensen dan moeten lijden. En zo laten wij vluchtelingen op het griekse eiland Lesbos in de sneeuw zitten of aan de grens bij Albanië. Dat het heel erg vriest is dan jammer. ‘Europa’ had afgesproken vluchtelingen daar weg te halen en te verdelen over diverse landen, maar het komt er niet van zogenaamd; beter gezegd: we willen het niet.
Momenteel in de wereld zie je alles teruggaan naar het oude: de Obamacare wordt weer afgeschaft, de koude oorlog tussen Rusland en het Westen is terug, Europa is uit en het oude nationalisme is in: door de Brexit, door Marine Le Pen, door Wilders, door Norbert Hofer van de FPÖ in Oostenrijk, door Victor Orbán in Hongerije, door de Poolse leider Kaczynski, die lak heeft aan democratie, door de chinese leider Xi Jinping, die eilandjes inpikt in de Zuid-Chinese Zee om de oude droom van een groot Chinees wereldrijk kracht bij te zetten, door Tayyip Erdogan in Turkije, die weldenkende mensen de bak in slingert en een rood waas voor de ogen krijgt als het woord ‘Koerden’ valt en natuurlijk door Trump, die vrijhandels- en klimaatverdragen naar de prullebak verwijst en moslims wil weren uit een aantal islamitische landen. Op 21 januari 2017 was er een conferentie waar o.a. Le Pen, Wilders en Frauke Petry (Alternative für Deutschland) waren. Frauke zei: Eerst hadden we Nazi-Duitsland, toen De Russen en nu Europa… Of je ‘Europa’ kunt vergelijken met de knoet van De Russen… Of je de regels uit ‘Brussel’ gelijk kunt stellen met de moord op 6 miljoen joden door Nazi-Duitsland. Godgeklaagd, zo’n demagogische en stomme uitspraak! Kijkend naar onze wereld kun je in feite alleen maar zeggen: het nieuwe is verdwenen, het oude is teruggekomen.

Maar was het in de dagen van Jezus anders? Toen Jezus leefde zat het joodse land onder de knoet van de Romeinen. De godsdienstige leiders in die dagen hielden alles bij het oude. Lijfstraffen waren aan de orde van de dag, melaatsen werden afgeserveerd, tollenaren en zondaren werden met de nek aangekeken. Het nieuwe van het Nieuwe Testament is dat met Jezus een nieuwe beweging begon: Jezus vergaf namens God de zonden van mensen; zieken werden genezen, doden werden opgewekt, tollenaren en zondaren kregen nieuwe kansen, blinden gingen zien, kreupelen gingen lopen, gevangenen werden bevrijd. Zo preekte Jezus in de synagoge van Nazareth, zo deed Hij onderweg van Galilea naar Jeruzalem. En als Paulus later de dood en de opstanding van Jezus uitlegt, o.a. in zijn brief aan de gemeente van Korinthe, dan maakt hij duidelijk dat met de dood en de opstanding van Jezus alles anders is geworden: het oude is voorbij, het nieuwe is gekomen. Mensen zijn geen vijand meer van God, God is vriend van de mensen. God geeft mensen een nieuwe kans door geen oude koeien meer uit de sloot te halen. Paulus: God heeft door Christus de wereld met zich verzoend, en de gemeente mag die nieuwe stand van zaken voorleven en verkondigen; de gemeente mag mensen vragen: Laat u dan met God verzoenen, stop uw oude leventje. En wat is dat oude leven dan? Dat is leven voor jezelf, dat is moord en doodslag, dat is leugen en bedrog, dat is woekerwinst en vergeten dat je geschapen bent door God die van je vraagt om rentmeester te zijn op aarde; het oude is: de aarde vervuilen en verwoesten; het oude is opschepperij en spierballenvertoon; het oude is: landjepik (De Krim) en bedriegerij. Al die mensen die dat doen zijn mensen onder heerschappij van het vlees, zegt Paulus, ze laten zich leiden door hun behoeften en doen waar ze zin in hebben. Het nieuwe is dat mensen zich laten leiden door de Geest, de Geest van liefde, geduld, barmhartigheid, nederigheid, goedheid enz.enz. Het nieuwe is dat je niet meer voor jezelf leeft, omdat je door de doop verbonden bent met Christus, die zijn leven voor anderen gaf. Een nieuwe schepping is begonnen, aldus Paulus. Door de doop worden we op een nieuwe weg gezet, en via de verkondiging en de maaltijd van de Heer blijven we op die weg.

Is dit allemaal gelukt? Zeker: in het boek Handelingen, hoofdstuk 4, lezen we van de eerste gemeente: ‘De grote groep gelovigen was één van hart en ziel en er was niemand die iets van zijn bezittingen zijn eigendom noemde; integendeel, alles stond ter beschikking van de gemeenschap… Er was immers niemand onder hen die gebrek leed, want allen die grond of huizen bezaten verkochten hun bezit, gingen met de opbrengst naar de apostelen, en legden die aan hun voeten. Daarvan werd uitgedeeld aan een ieder, al naar gelang hij nodig had.’
Hebben die christenen dat volgehouden? Zeker: Een paar eeuwen later werd, notabene door een buitenstaander -een Romein-, over de eerste christenen geschreven: ‘Ze wonen in hun eigen land, maar blijven vreemdelingen. Elk vreemd land is hun vaderland, elk vaderland blijft hen vreemd. Ze blijven op aarde, maar zijn burgers van de hemel. Ze volgen de geldende wetten, maar hun manier van leven gaat de wetten te boven. Ze houden van alle mensen, ook al worden ze door iedereen vervolgd. Waarom? omdat de machtige God door de zending van zijn Zoon hun hele leven veranderd heeft. Alleen aan Hem zijn ze trouw, en van daaruit wordt al het andere in het leven een plaats gegeven.’

Dat zijn woorden die we goed kunnen gebruiken vandaag de dag, met al die mensen die hameren op nationalisme. Eigen land eerst; eigen volk eerst; weg met Europa, in Brussel doen ze maar… Gevaarlijke taal! Willen we dan de oorlog terug in Europa? Waarom hebben wij een Europese Unie? Waarom hebben Frankrijk en Duitsland en anderen zich daar sterk voor gemaakt? Omdat dit continent verwoest is door de oorlogen in 1870, 1914-1918 en 1939-1945. Toen was het allemaal ‘eigen volk eerst’; toen werden joden vervolgd, en zigeuners; toen ging het over een zuiver Germaans ras, en daar konden natuurlijk geen homo’s tussen zitten. Dat is het oude. Willen we dat terug? Of willen we verzoening tussen mensen? Willen we homo’s én hetero’s, zwarten én blanken, moslims én christenen, vluchtelingen én autochtonen? De eerste christenen hadden geen vaderland; elk land was hun land; en overal bleven ze vreemdeling, omdat ze door de gehoorzaamheid aan Christus al die andere banden relativeerden.

Paulus roept ons op om te leven als nieuwe mensen. Kan dat nog, ook in 2017? Kunnen wij de boodschap van de verzoening doorgeven, zoals Paulus van ons vraagt namens God? We kunnen die boodschap alleen maar doorgeven als we zelf verzoend leven. Dus moeten kerken elkaar zoeken en blijven zoeken. En moet de kerk de wereld zoeken en blijven zoeken. En moeten wij zelf het nieuwe leven voorleven door geen oude koeien uit de sloot te halen. Kunnen we dat? Waarom niet? Altijd en overal zijn veranderingen in gang gezet door mensen die nieuwe initiatieven namen en geen genoegen meer namen met het oude, zelfgenoegzame leven. Enkele voorbeelden uit zeer velen:
Het was de Gelderse predikant Ottho Gerhard Heldring die zich rond 1840 bezig begon te houden met armenzorg en drankbestrijding. Hij maakte lange tochten door het platteland van Nederland en raakte op die manier op de hoogte van de moeilijkheden waar de plattelandsbewoners mee kampten. Iets later begon dominee Blumhardt vele zieken te genezen. Ook Talma zette zich in voor samen-delen; Kuyper zorgde voor algemeen kiesrecht en gelijkberechtiging van het christelijk onderwijs. Of, even over de grens gekeken, Albert Schweizer, gaf een carrière als organist op om zieken in het Afrikaanse Lambarene te helpen. Martin Luther King bestreed rassenhaat; moeder Theresa in Calcutta, die de armen nabij was, gaf hun werk en hoop. Zij allen werden geïnspireerd door het evangelie, door de woorden van Paulus. En dat gebeurt ook nu: mensen blijven zich verzetten tegen rassenhaat, in Amerika en daarbuiten. Dominees en imams trekken hand in hand samen op en brengen verzoening in praktijk. Christenen in Pakistan blijven oneerlijke wetten aan de kaak stellen. Overal zijn initiatieven om op een nieuwe manier te werk te gaan. Ook paus Franciccus kiest voortdurend voor de mensen die de klappen krijgen, ook voor bedelaars; hij woont niet in een lux paleis, maar in een simpel onderkomen. Wie zich laat leiden door het evangelie kan altijd en overal opnieuw beginnen en het oude achter zich laten. President Obama maakte dit punt al jaren geleden: Yes, we can! Dus wij kunnen het ook, vernieuwd leven, uit en door Gods Geest.

Lezen: Ezechiël 36:26-28; 2 Kor. 5:14-20 en Mat. 5:23-24
Zingen: lied 791: 2, 3 en 4
Deze, inmiddels bijgewerkte, preek werd voor het eerst gehouden in Oostermeer op 15 januari 2017.

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *