Moslims en Kerstfeest of: onze visie op de islam

 

Gemeente van onze Heer,

Als christelijke scholen Kerstfeest vieren dan behoeven moslim leerlingen niet thuis te blijven. De Koran bevestigt dat Jezus, in de Koran Isa genoemd, geboren is uit Maria. De Koran spreekt hooggestemd over Jezus; Hij is de enige profeet die zonder zonde is –dat geldt dus niet van Mohammed-, is bekleed met de Geest van de heiligheid en wordt messias genoemd, al lijkt dat woord niet precies hetzelfde te betekenen als in de Bijbel. Ook zal Hij terugkeren aan het einde van de tijden. De meeste moslims hebben Jezus hoger dan dat de meeste joden Jezus hebben. Het is maar dat we het weten.

De Koran lijkt echter te ontkennen dat Hij gekruisigd is. Dat is niet omdat moslims dat niet willen geloven, maar omdat zij een ander beeld van God hebben. Tussen twee haakjes: Ik denk dat joden, moslims en christenen dezelfde God bedoelen. Maar ze hebben wel elk hun eigen beeld van God. Joden zien Jezus heel anders dan wij; maar geen christen zal zeggen dat joden een andere God aanbidden dan wij. Ook moslims bedoelen onze God, want de Koran heeft het over Adam, Abraham, Mozes, David, Maria en Jezus enz. Maar als het gaat over Jezus dan is de islamitische blik anders dan de onze. Moslims geloven namelijk dat als God een profeet stuurt, zo’n profeet ook succes moet hebben, want God staat er immers achter? In dat Godsbeeld past geen kruis; daarom menen de meeste moslims dat God Jezus naar de hemel gehaald heeft vóórdat joden Hem konden kruisigen.

De islam als na-christelijke godsdienst

Waar wij tegenaan lopen is het volgende. De manifestatie van God in Jezus – het Kerstfeest dus- sluit de religieuze geschiedenis niet af, zoals gebleken is uit het ontstaan van de islam als na-christelijke godsdienst. Wij dachten: In Christus is het laatste Woord gesproken. Maar toen kwam in de 6e eeuw de islam… De vragen zijn dan: Wat is Gods plan dan met de islam? Waarom liet God de islam toe? De wijze raad van Gamaliël uit Handelingen 5: 39 is nu nog het overwegen waard voor christenen die er toe neigen moslims af te schrijven: “Het mocht eens blijken dat gij tegen God strijdt”. Joden uit Gamaliëls dagen dachten dat God niets met christenen had. Gamaliël zei toen: Als God er niets mee te maken heeft, gaat zo’n godsdienst vanzelf dood. En anders heeft God er wel mee te maken. Daar de islam na 1400 jaar nog springlevend is zou God er dus echt mee te maken kunnen hebben! Dus: welke visie kunnen wij hebben op de islam? Zijn het broeders en zusters, concurrenten, vijanden? Of heeft God er echt iets mee te maken, want de islam is prominenter aanwezig dan ooit tevoren.

Als ik twintig jaar geleden een lezing over de islam gaf, was er altijd wel iemand die opstond en zei: “Jezus is de Weg, de waarheid en het leven; niemand komt tot de Vader dan door Mij”, Johannes 14: 6. Zo’n tekst was meestal bedoeld om te zeggen: Dominee, einde discussie! Moslims moeten Jezus zien zoals wij en anders deugen ze niet. Maar zo kan het niet. Christenen belijden wat in hun ervaring God in Jezus voor hen heeft gedaan. Op zichzelf sluit dat echter geen oordeel in over hoe mensen in andere godsdiensten heil vanwege God ervaren. Twee jaar terug heb ik u in deze kerk bovendien gewezen op die tekst uit Mat. 25, die we vanmorgen weer hebben gelezen. De mensen die Jezus kennen, keurig naar de kerk gingen, ouderling werden, vrijwillige bijdrage betaalden enz. lopen bij het laatste oordeel Jezus tegemoet en zeggen: Heer, we kennen U, we volgden U, geef ons de zaligheid. Maar groot is de verrassing als ze dan horen: Jullie dachten me te kennen, jullie dachten vroom te zijn, maar jullie waren vergeten humanist te worden, medemens. En de mensen die Jezus niet kennen, of niet op onze manier kennen: buitenkerkelijken, boeddhisten, hindoes, moslims zeggen: Heer, u zult ons wel weg sturen. Mis, zegt Jezus, jullie waren humanist, medemens, en zo heb je Mij geëerd. Wees welkom, kom binnen in Mijn Rijk. Kortom, als godsdienst niet uitloopt op humanisme is het een valse godsdienst.

Welke visie hebben wij gehad op de islam?

Een rijtje: 1. We zagen de islam als een christelijke sekte of 2. een natuurlijke religie; we zeiden: 3. de islam is de antichrist of 4. een duivelse godsdienst. 5. We meenden dat de moslims zalig dachten te worden door de werken van de wet te doen en zo zichzelf te verlossen. Er waren ook positieve benaderingen: 6. de islam is evenals jodendom en christendom een Abrahamitische godsdienst, we hebben die aarstvader en zijn zoon Ismaël gemeenschappelijk. We hebben gezegd: 7. de islam is een godsdienst met joodse en christelijke wortels en ook: 8. de islam is een godsdienst waarmee de dialoog gevoerd kan worden zonder overigens de christelijke zendingsopdracht te verloochenen. Zelfs hebben we gezegd: 9.de islam bewandelt Gods weg; christenen en moslims zijn medepelgrims van elkaar.

Wat zullen we nu kiezen? Wat is mijn visie op de islam?

Luther en Calvijn zagen de islam nog als een christelijke secte; moslims waren erg, ‘de Papen’ nog erger. Het is waar dat de islam joodse en christelijke wortels heeft, maar ik vind dat je een zelfstandige godsdienst met tal van eigen thema’s niet mag reduceren tot een soort joden- of christendom. Juist omdat moslims, joden en christenen toch veel gemeenschappelijk hebben kun je de islam niet een natuurlijke godsdienst noemen zoals bijvoorbeeld het hindoeïsme. Is de islam dan de antichrist of een duivelse godsdienst? In het boek Openbaring staat dat de antichrist opkomt uit de kerk, dus valt de islam op dit punt af. En of de islam uit de duivel is? Natuurlijk zijn er duivelse elementen, kijk maar naar de moordenaars van islamitische staat, de taliban, Boko Haram, Al Qaida enz. Maar zijn die bewegingen typerend voor de hele islam en alle moslims? Is de islam zo altijd geweest? Nee dus; bovendien heeft het christendom ook meer dan genoeg duivelse trekken met slavernij, kolonieën uitbuiten, oorlogen beginnen, vrouwen onderdrukken, priesters die kinderen misbruiken enz. Verlossen moslims dan zichzelf door de werken der wet te doen? Dat hebben we ook van rooms-katholieken gezegd, en dat klopte net zomin als bij moslims. Islam betekent: je onderwerpen aan God door vrede met God te zoeken en met de medemens. Islam betekent geloven in een God die je zonden vergeven wil en de mens aanstelt tot rentmeester op aarde. Dus ik houd over dat moslims en christenen geroepen zijn de dialoog aan te gaan – en dan ook over alle geweld van sommige moslims te praten evenals over het misbruik van kinderen door sommige priesters of nonnen of anderen-; ik houd over dat we medepelgrims zijn, op weg naar Gods Rijk, waar God alles zal zijn in allen. God, niet Jezus, zoals we kunnen lezen in 1 Korinthe 15. Uiteindelijk gaat het om God en draagt ook Jezus zijn koningschap over aan God. Uiteindelijk staan er straks op de nieuwe aarde talrijke bomen des levens, waarvan we samen kunnen eten om onze wonden te laten genezen, zoals Openbaring 21-22 zegt.

Waarom is de islam ontstaan?

We hebben gezegd: 1. de islam is gezonden als straf van God op het verval in de christelijke kerk; of: 2. de islam is gezonden als spiegel voor christenen die denken God ‘in bezit’ te hebben; of: 3. de islam is gezonden als redder van het monotheïsme voor het Oosten; zelfs: 4. als de islam zich bekeert kunnen daarna de joden zich bekeren en dan kan Gods rijk komen. Bespreking van al die argumenten zou teveel tijd kosten. Veel belangrijker is dat wij God niet zijn en niet alles kunnen overzien. Wat we wel weten is dat de islam in de 7e eeuw ontstond toen christenen onder elkaar ongelooflijk gevochten en geruzied hadden over tal van vragen: Is Jezus mens of God of beiden? Is Maria moeder van God of niet? Hoe verhouden het menselijke en het goddelijke zich in Jezus? Gaat de Heilige Geest ook uit van Jezus of alleen van God? Kerkscheuringen, oorlogen, twisten, we hebben elkaar de hersens ingeslagen. Toen kwam de islam met die ene boodschap: Lieve mensen, uiteindelijk gaat het om de ene God, die wij allen moeten dienen. Wat toevallig!

Ik houd het zelf hierop: God is overal te vinden, want Hij/ Zij is de Schepper van elk mens en betrokken op elk mens; dus Hij/Zij is bij buitenkerkelijken en humanisten, hindoes, boeddhisten en moslims, zwarten en blanken, mannen en vrouwen, hetero’s en lesbiennes. En van die aanwezigheid van God is veel te merken; moslims hebben veel van God begrepen. Daarom kunnen we samen met hen optrekken want uiteindelijk zullen rechtvaardigen en zachtmoedigen de aarde zullen beërven, zo zeggen Bijbel en Koran [soera 21:105]. Samen, als moslims en christenen, kunnen we getuigen van de uitdaging die we ervaren, de ontworteldheid waaraan wij lijden in een wereld die hoe dan ook met God te maken heeft. Samen kennen we noties als “geroepen zijn”, weten we van zelfbeperking, zelfverloochening en aandacht voor de zwakkere en van het feilen van mensen, die altijd voor herkansing in aanmerking komen bij de verzoenende, vergevende God. Daar ligt een basis om samen op te trekken. De Koran zegt in soera 5: 48: “Voor een ieder van jullie hebben Wij een norm en een weg bepaald. En als God het gewild had, zou Hij jullie tot één gemeenschap gemaakt hebben, maar Hij heeft jullie in wat jullie gegeven is op de proef willen stellen. Wedijvert dus in goede daden. Tot God is jullie terugkeer, gezamenlijk. Hij zal jullie dan dat meedelen waarover jullie het oneens waren”. Pas op de nieuwe aarde krijgen we uiteindelijk antwoord op onze vragen. Tot die tijd kunnen we samenwerken, samen spreken, samen anderen helpen en elkaar en anderen verwijzen naar die ene God, Schepper én Herschepper van de wereld. Amen.

* Deze preek werd gehouden op 4 januari 2015 in de Grote Kerk in Drachten.

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *